Gelibolu Milli Parkı
Gelibolu Yarımadasının güney ucunda Çanakkale boğazının Avrupa yakasında bulunan Milli park 33,000 hektarlık bir alandan oluşmaktadır. 1973 yılında kurulan park içerisinde 1915 ve 1916 yıllarında içerisinde meydana gelen Çanakkale savaşlarında hayatını kaybeden 250 binden fazla Avustralya, Yeni Zelanda, İngiliz ve Fransız askerinin yanı sıra 60 bini aşan Türk askerinin mezarlıkları ve anıt mezarları bulunmaktadır. Milli park içerisinde kültürel varlık olarak tescillenen muharebe alanları, mezarlar, anıtlar, toplar, siperler, kaleler ve burçların yanı sıra M.Ö 4000 yılı ile tarihlenen arkeolojik alanda bulunmaktadır.
Gelibolu milli parkına Çanakkale merkezden Eceabat ve Kilitbahir arabalı feribot seferleri ile ulaşım sağlanmaktadır. Aracı olmayanlar için Kilitbahir’den minibüs seferleri düzenlenmektedir.
Çanakkale Kara Savaşlarının Yıldönümü
Çanakkale Kara savaşlarının yıldönümü olan 24-25 Nisan tarihlerinde Çanakkale şehitleri abidesi önünde şehitler anılmaktadır. Tören kapsamında saygı duruşu, İstiklal marşı, Çanakkale savaşlarının önemi ve Şehitler anılmaktadır. Törene her yıl Türkiye’nin farklı noktalarından gelen binlerce insan katılmaktadır.
Anzak Günü
Çanakkale savaşında hayatını kaybeden Avusturalya ve Yeni Zelanda askerleri her yıl Anzac gününde anılmaktadır. 24-25 Nisan tarihlerinde düzenlenen anma etkinlikleri sabah şafak töreni ile başlayıp Avustralya ve Yeni Zelandalı askerlerinin mezarlarının ziyaret edilmesi ile son bulmaktadır. Bu törene katılmak için her yıl binlerce Avustralya ve Yeni Zelanda vatandaşı buraya gelmektedir.
Dur yolcu yazısı
Çanakkale ile özdeşleşen yazı 29 Ekim 1960 tarihinde Çanakkaleli asteğmen Seyran Çebi tarafından yapılmıştır. Yazı Şair Halil Onan’ın Çakıl Taşları şiir kitabındaki Bir Yolcuya şiirinden alıntı yapılmıştır.
Çimenlik Kalesi
Çanakkale boğazının en dar yerine 1461-1462 yıları arasında Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmıştır. İlerleyen yıllarda eklemeler yapılarak bir savunma kalesi olarak kullanılmıştır. Çanakkale boğazının en dar yerinde yer alan kale 4 katlı olup iç surlar ve dış surlar olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Çimenlik kalesi günümüzde müze olarak ziyaretçilerini beklemektedir.
Eceabat Çamburnu kalesi
Kalenin yapımına 1807 yılında Osmanlı padişahlarından 3. Selim zamanında başlanmış olup 1820 tarihinde padişah 2. Mahmut zamanında tamamlanmıştır. Çanakkale savaşlarında önemli bir rol oynayan kale Çanakkale boğazından geçmek isteyen gemilere karşı hem savunma hem de saldırı amaçlı kullanılmıştır.
Kaleden çok azı günümüz kadar gelmiştir. 9 Kasım 1918 yılında Çanakkale boğazını işgal eden İngiliz kuvvetleri Çamburnu kalesinin kitabesini söküp İngiltere’ye kaçırmışlardır.
Değirmen Burnu Tabyası
Değirmen burnu tabyası Kilitbahir Köyünün girişinde yer almaktadır. Tabyanın bulunduğu alan askeri bölge olduğu için ziyarete açık değildir. 7 adet cephaneliği bulunan tabya Çanakkale savaşlarında oldukça önemli bir rol oynamıştır.
Kilitbahir Kalesi
Oldukça eski bir tarihe sahip olan kale 1462-1463 yılları arasında boğazların denetimi için Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmıştır. Üç yapraklı yonca planı ile inşa edilen kale deniz kilidi anlamına gelmekte ve Gelibolu yarımadasında bulunmaktadır. Çanakkale boğazına direk etki edecek bir konumda olduğundan dolayı hem savunma hem de saldırı amaçlı kullanılmıştır.
2005 yılında onarılan kale açık hava müzesi haline getirilmiştir. Saat 08:00 ile 18:00 saatleri arasında açık olan müzede Çanakkale savaş malzemeleri sergilenmektedir.
Namazgah Tabyası ve Müzesi
Örtülü sığınak anlamına gelen tabyanın yapımına 1860’lı yıllarda başlanmış 1892 yılında tamamlanmıştır. 1915 yılındaki Çanakkale savaşlarında buraya 2 adet ağır 28 cm çağında 11 adet 24 cm çapında 3 adet 21 cm çapında 16 adet top yerleştirilmiş ve Çanakkale savaşlarında savunma amaçlı kullanılmıştır. 2006 yılında bakımı yapılarak müzeye dönüştürülmüştür.
Hamidiye Tabyası
Çanakkale savaşlarının önemli savunma noktalarından olan Hamidiye tabyaları üstü topraktan oluşan birçok odacıktan oluşmaktadır. 3 adet cephaneliği bulunan tabyaya Çanakkale savaşlarında 2 adet 35 cm çapında top yerleştirilmiştir.
Tabya 14 Kasım 1980 tarihinde müze tarzında düzenlenmiş ve her odacıkta ziyaretçilere Çanakkale savaşlarında meydana gelen olaylar, gerçek hikâyeler sesli ve görsel olarak anlatılmaktadır. Nusrat mayın gemisinin Çanakkale boğazına döktüğü mayınların maketleri de yine burada sergilenmektedir.
Mecidiye tabyası
Kilitbahir köyünün 300 metre güneyinde Kilitbahir-Behramlı yolu üzerinde bulunmaktadır. Bu tabya 1892 yılında Osmanlı padişahı 2. Abdülhamit döneminde Asaf Paşa tarafından yaptırılmıştır. Tabya içerisinde 8 adet cephanelik ve 16 adet top yeri bulunmaktadır. Çanakkale savaşlarında bu alan bombalanmış ve burada 16 asker şehit olmuştur. Mecidiye tabyasının bir diğer özelliği de Seyit onbaşının burada görev yapmasıdır.
Seyit Onbaşı Şehitliği ve Anıtı
Kilitbahir yakınında Mecidiye Şehitliğinin karşısında bulunan Seyit Onbaşı anıtı Çanakkale boğazını geçerek İstanbul’u işgal etmek isteyen donanmalara kahramanca karşı koyan askerlerin ve Seyit onbaşının kahramanlığını sembolize etmek için Heykeltıraş Hüseyin Anka Özkan tarafından yapılmıştır. Seyit Onbaşı çatışmalar esnasında inanılmaz bir şekilde 215 kg’lık mermileri tek başına kaldırıp topun mekanizmanı yerleştirir ve Çanakkale boğazını geçmek isteyen gemilerden Ocean zırhlı gemisini 3. Atışında vurarak savaş dışı bırakır. Yaptığı bu kahramanlığından dolayı Onbaşı rütbesi verilmiştir.
Havuzlar Şehitliği Anıtı
Kerevizdere’de şehit olan subay ve askerlerin anısına 1961 yılında yaptırılan anıt 6 metre yüksekliğindedir. Anıtın üzerinde burada şehit olan askerlerin ve komutanların isimleri bulunmaktadır. Çanakkale savaşlarında buraya yerleştirilen 4 adet top vatan savunmasında çok önemli rol oynamıştır. Çanakkale savaşlarında cephelere giden askerler yine bu noktadan sevk edilmişlerdir.
Soğanlıdere Şehitliği
Kilitbahir köyünün Soğanlıdere Mevkiinde bulunan şehitlik 1979 yılında 2. Kolordu komutanlığınca hava saldırılarında şehit edilen bir onbaşı ve 9 er anısına inşa edilmiştir.
Soğanlıdere Hastahane şehitliği ve Anıtı
Çanakkale savaşlarında burada kurulu olan hastanelerde tedavi görürken şehit olan askerler burada yatmaktadır. Vadi içerisindeki bu alan aynı zamanda askerlerin yemeklerinin pişirildiği ve dağıtılmaya başlandığı yer olup erzak depolarına ve diğer malzeme depolarına da ev sahipliği yapmıştır.
Anıt Ay ve Yıldız şeklinde olup yıldızın ortasında bulunan sivri yapı ise şehitlerin Allah’a yükselişini temsil etmektedir. Şehitliğin girişindeki kitabede her ne kadar burada 600 şehit yatıyor diye yazsa da burada binlerce şehidin yattığı bilinmektedir.
Son Ok Anıtı
Alçıtepe Köyü ile Zığındere köy mezarlığının dışında yer almaktadır. 1948 yılında Kirte Muharebeleri şehitleri anısına yaptırılmıştır. Anıt üzerinde 3. Kirte savaşını kazanan topçu bataryalarından ve süngü hücumundan bahsetmektedir.
Zığındere Nuri Yamut Anıtı
Gelibolu 2. Kolordu komutanı Nuri Yamut tarafından 1943 yılında bu bölgede şehit olmuş 16 bin askerin anısına yaptırılmıştır. Oldukça geniş bir alana yayılmış olan şehit askerlerin kemikleri daha sonra toplanarak bu anıtın altına gömülmüştür.
Yarbay Hasan Bey Anıtı
Çanakkale savaşları sırasında bu bölgede asteğmen olarak görev yapan daha sonra 1955 yılında Gelibolu 2. Kolordu Komutanı olarak görev yapan Orgeneral Muzaffer Akkuş tarafından Fransız Cephesindeki Kerevizdere şehitleri adına yapılmıştır.
Çanakkale şehitler Abidesi
Çanakkale savaşlarında şehit olan askerlerin anısı için yapılan anıt Seddülbahir bölgesinde Morto Koyu’nun doğu ucunda denizden 45 metre yükseklikteki Hisarlık tepesi üzerine yapılmıştır. 41,70 metre yüksekliğinde olan anıtın yapımına 1954 yılında Türk halkının bağışladığı paralarla başlanmış ve yine 1958 yılında Türk halkının bağışladığı paralarla bitirilerek 1960 yılında açılmıştır. 1999 yılında abide ayakları üzerine 8 adet rölyef İstanbul Menkul Kıymetler Borsası başkanlığı ve Gazeteci Uğur Dündar’ın maddi ve manevi destekleri ile yerleştirilerek anıt tamamlanmıştır. Rölyeflerin üzerinde Mustafa Kemal Atatürk ve askerleri, Çanakkale topçu bataryaları ve Çanakkale savaşlarının anlatıldığı rölyefler bulunmaktadır.
Abidenin yakınında bulunan sembolik mezarlarda Çanakkale savaşlarında şehit olan askerin isimleri bulunmaktadır.
Kanlı Çeşme
Seddülbahir –Alçıtepe yol ayırımında bulunan çeşme savaş sırasında suyuna kan karıştığı için bu isimle anılmaktadır.
Seddülbahir Kalesi
Eceabat ilçesinde bulunan kale adını Seddülbahir köyünden almaktadır. Osmanlı padişahı 4. Mehmet tarafından 1656 yılında yapılan kale 3 Kasım 1914 yılında İngiliz ve Fransız gemilerinin bombalaması sonucu zarar görmüştür. Bombalama neticesinde burada 5 subay ve 81 asker şehit olmuştur. Kale yenileme çalışmalarından geçirilerek ziyarete açılmış ve içerisinde top mermileri ve Çanakkale savaşlarında kullanılan aletler sergilenmeye başlanmıştır.
İlk şehitler anıtı
3 Kasım 1914’te işgalci donanmaların bombalaması sonucunda kale cephaneliği isabet almış 5 subay ve 81 asker burada şehit olmuştur. 4 Mart 1915 yılında buraya çıkarma yapan İngiliz deniz komandolarına karşıda büyük çatışmalar yaşanmıştır. Çatışmalar esansında tüfeği bozulan Bigalı Mehmet Çavuş vatan savunması için düşman üzerine siper küreği ile saldırmıştır.
Ertuğrul Tabyası
Ertuğrul tabyası Seddülbahir köyünün batısında Ertuğrul koyun hakim Gözcübaba Tepesinin güney yamacında yer almaktadır. 3 adet cephaneliği bulunan tabyadan Çanakkale deniz savaşlarında İngiliz Agamemnon zırhlısına 7 isabetli atış yapılmıştır. Bu atışı yapan toplarda birisi orijinal yerinde durmakta ve üzerinde 1883 tarihi yazmaktadır.
Yahya Çavuş Anıtı
Yahya Çavuş anıtı ilk olarak 1962 yılında Çanakkale Şehitleri Anıtlarına yardım derneği tarafından yaptırılmıştır. Anıt daha sonra 1992 yılında çevre düzenlemesi yapılarak bugünkü görünümüne kavuşmuştur.
Helles Anıtı
33 metre yüksekliğinde olan anıt Gelibolu Yarımadası savaşlarında hayatını kaybeden İngiliz, Hint ve Avustralyalı askerlerin anısına 1924 yılında yapılmıştır. Anıtı çevreleyen duvarın iç kısmındaki mermer plakalar üzerinde hayatını kaybeden askerlerin, gemilerin ve diğer deniz araçlarının adları yazmaktadır.
Gözetleme tepe
Görevi başında şehit olan 3 askerin anısına 1939 yılında anıt yapılmıştır. Anıtın hemen arkasında 3 askere ait olan mezar bulunmakta fakat mezarların üzerinde herhangi bir isim yazmamaktadır. Anıt üzerinde Atatürk’ün portresi bulunmaktadır.
Kabatepe Tanıtma Merkezi
7 Haziran 2012 yılında açılan tanıtım merkezi 11 salondan oluşmaktadır. Aşırı yoğunluktan dolayı ziyaretçiler 50’şer kişilik guruplar halinde içeriye alınmaktadır. Muhteşem bir sunum ve 3 boyutlu teknoloji ile ziyaretçiler kendilerini Çanakkale savaşının içerisinde bulup o anı yaşamaktadırlar. Her salonda farklı bir konu sunumu yapılmaktadır. 1 saat 15 dakikalık Çanakkale zaferi sunumundan sonra dileyenler müze kısmına geçip orayı da gezebilirler. Ücretli olarak gezilen bu alanda müze kart geçmemektedir.
Skew Bridge Mezarlığı
Mezarlığın adının muharebeler sırasında Kanlı dere üzerinde bulunan tahta köprüden geldiği bilinmektedir. Mezarlıkta toplam 606 kişinin ismi mezar taşlarında yazılıdır. Burada yatan askerlerin 249’u İngiltere’ye, 9’u Avustralya’ya, 1’i Hint ordusuna ait olup 345 askerin ise kimlikleri tespit edilememiştir.
Mehmetçiğe Saygı Anıtı
Kabatepe – Conkbayırı yolu üzerinde bulunan anıt Türk askerinin Çanakkale savaşlarında yaralı düşman askerine yardım edişini temsil etmektedir. Anıt üzerinde Çanakkale savaşlarında burada üsteğmen olarak görev yapan daha sonradan Avustralya genel valisi olan Lord Casey’in anısı yazılıdır.
Karayörük Dere Şehitlği
Kanlısırt’a gelmeden 200 metre önce yolun sağ tarafında yaklaşık 100 metre aşağıda yer alan şehitlik 2006 yılında yapılmıştır. Şehitlikte mayıs 1915 yılında şehit olan 48. Alaya mensup askerlerin yanı sıra aynı bölgede görev yapan 63, 74 ve 77. Alaya mensup kimliği belirlenmiş 1153 şehit asker yatmaktadır.
Kanlısırt Anzak Anıtı
1920-1925 yılları arasında yapılan anıt Çanakkale savaşlarında hayatlarını kaybeden ve mezarları bilinmeyen 3268 Avustralyalı, 456 Yeni Zelandalı ve denize defnedilen 960 Avustralyalı ve 252 Yeni Zelandalı olmak üzere kimliği tespit edilen ve edilemeyen toplamda 6103 askerin anısına inşa edilmiştir.
Kırmızı Sırt Siperleri
Kanlısırt anıtını geçtikten sonra yolun sağ tarafında 125. Alay siperleri tabelası görülmektedir. Bu tabela takip edildiğinde düşman siperlerini alttan çökertmek için kazılan tünellere gelinmektedir. Tünellerin yakınındaki yolun hemen karşısında savunma ve saldırı amaçlı kazılan siperler görülmektedir.
Yarbay Hüseyin Avni Bey Şehitliği
Bir ulusun kaderinin şekillenmesinde önemli rol oyanayan 57. Alayın komutanı olan Hüseyin Avni Beyin kabri Kırmızısırt’tan Conkbayırı’na doğru giden yol üzerinden 1 km içeride bulunmaktadır. Hemen yanına düşen havan mermisinin patlaması sonucu şehit olan Hüseyin Avni Bey Çataldere vadisine gömülmüş fakat oğlu Tekin Arıburnu tarafından şimdiki noktaya nakledilmiştir.
Çataldere Şehitliği ve Anıtı
2006 yılında oluşturulan şehitlikte bölgede çarpışan alaylara bağlı askerlerin ve 19 Mayıs taarruzunda şehit olan askerler yatmaktadır. Bu şehitlikte yatan ve kimliği tespit edilebilen 2835 asker yatmaktadır.
57. Alay Şehitliği
Çanakkale savaşlarında kahramanlıkları destanlaşan Yarbay Hüseyin Avni Bey’in komutasındaki tümü şehit olan 628 kişilik 57. Alayın anısına yapılan şehitlik 1922 yılından bu yana ziyarete açıktır. 57. Alay şehitliği vatan savunmasının nasıl yapıldığını tüm dünyaya göstermektedir.
Kesikdere Şehitliği
57. Alay şehitliğinin sağındaki vadide yer alan Kesikdere şehitliğinde 57. 27. 64. ve 18. Alaylara mensup askerler yatmaktadır. 2006 yılında tamamlanan şehitlikte isimleri tespit edilen 115 askerin adı yazmaktadır. Siperlerin birbirine en yakın olduğu noktalar arasına yer alan bu bölgede askerler vuruldukları yere gömülmüşlerdir.
Mehmet Çavuş Anıtı
57. Alay şehitliğinden sonra 200 metre ileride sol tarafta yer alan Mehmet Çavuş anıtı Gazi Mehmet Çavuş ile Şehit 25 askerin anısına 1919 yılında 10. Jandarma er okulu tarafından Cesaret tepeye inşa edilmiştir.
Arıburnu Yarları
Mehmet Çavuş anıtından başlayan toprak yolu takip ederek ulaşılan Arıburnu Yarları Gelibolu yarımadasının koruyucusu gibi yükselmektedir. Özellikle deniz tarafından bakıldığında ürkütücü görüntüsü sebebiyle Anzac’ların Mısırda kamp yaptıkları dönemde piramitlerin yanında bulunan ve pramitleri korumak için yapılan Sfensk’e benzetmişler ve buraya Sfensk adını vermişlerdir.
Conkbayırı ve Atatürk Anıtı
Gözetleme tepesi olarak da bilinen noktada yer alan Atatürk anıtı 1993 yılında yapılmıştır. Çanakkale savaşlarında Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümden döndüğü nokta olarak da bilinmektedir. 10 Ağustos 1915 yılında sabah 04:30’da çatışma esnasında bir şarapnel parçasının göğüs cebindeki saate isabet etmesi sonucu saat parçalanmış ama Atatürk’ün hayatı kurtulmuştur. Bu noktada o günün hatırası adına Çanakkale savaşlarında kahramanlaşan Mustafa Kemal Atatürk’ün anıtı bulunmaktadır.
Conkbayırı Parkı Anıtı
Beş adet yazıttan oluşan park 1981-1982 yıllarında tamamlanarak açılmıştır. Conkbayırı Mehmetçik anıt ve yazıtları buradaki savaşlarda yaşamlarını yitiren kahraman Türk askerleri için dikilmiştir.
Conkbayırı Atatürk’ün Savaş Gözetleme yeri
Mustafa Kemal Atatürk Çanakkale savaşlarını tüm ovaya hakim olan bu noktadan gözetlemiş savaş ve hareket planlarını buradan yönetmiştir.
Yarbay Halit ve Yarbay Ziya Şehitliği
20. Alay komutanı Yarbay Halit bey Anafarta bomba tepede, 21. Alay komutanı Ziya bey Asma Derede şehit olmuşlardır. Bu iki kahraman komutanın anıt mezarları Büyük Anafarta köyünde bulunmaktadır.
Meçhul asker anıtı
Çanakkale savaşları sırasında kimliği açıklanmayan bir Anzak askeri tarafından Avustralya’ya götürülen Türk askerine ait kafatası daha sonra Türk hükümetine teslim edilmiştir. 18 Mart 2003 tarihinde kafatası Çanakkale şehitler bahçesine meçhul asker olarak defnedilmiştir.
Hilal-i Ahmer Hastane Sergisi
Çanakkale savaşlarında yaralanan askerler kağnı ile buraya taşınıyor ve tedavi ediliyordu. Alçıtepe’de bulunan hastane müzeye dönüştürülmüş ve Çanakkale savaşının hangi şartlarda kazanıldığını ziyaretçilerine resimlerle ve heykellerle anlatmaktadır.
Yüzbaşı Tahir Bey Anıtı
Kilitbahir’de bulunan anıt Çanakkale savaşlarında 15 Mayıs 1915’de şehit olan Yüzbaşı Tahir bey ve dört erinin şehit olmaları anısına yapılmıştır. Anıt üzerinde Yüzbaşı Tahir Bey ve 4 er boğazda sandalla göreve giderken bir mayına çarparak şehit olmuştur diye yazmaktadır.
Üsteğmen Nazif Çakmak Anıtı
8 Ağustos tarihinde saldırıya geçen Yeni Zellanda kuvvetlerine karşı üstün bir savunma başarısı gösteren üsteğmen Nazif Çakmak vatanı uğruna burada şehit düşmüştür. Üsteğmen Nazif Çakmak aynı zamanda kurtuluş savaşı kahramanlarından Mareşal Fevzi Çakmak’ın küçük kardeşidir.
Kemal Yeri Anıtı
Mustafa Kemal Atatürk’ün Mayıs ayının ortalarına kadar Çanakkale savaşını idare ettiği nokta olarak bilinmektedir. Burada bulunan anıtta Mustafa Kemal Atatürk’ün vatan savunmasının ne kadar önemli olduğunu belirten sözleri bulunmaktadır.
Kocadere Hastahane Şehitliği
İsimleri tespit edilen 1354 şehit askerin yattığı alana inşa edilen anıt Kocadere köyüne 500 metre uzaklıktadır.
Çanakkale savaşı siperleri
Çanakkale savaşı sırasında parça parça ya da kanallar halinde açılan siperler günümüzde hala görülebilmektedir. Bu siperler düşman saldırısından korunmak, savunmak, saldırı yapmak dinlenmek hatta uyumak için kullanılmıştır. Savaş esnasında oldukça önem arz etmektedir. Çanakkale savaşlarında hem Türk birlikleri hem de işgalci kuvvetler savaş siperleri kazmışlardır. Bazı noktalarda iki kuvvetin siperlerinin birbirine uzaklığı 10 metreye kadar düşmüştür.
Bigalı Atatürk evi müzesi
Çanakkale savaşları sırasında Atatürk’ün karargâh olarak kullandığı iki katlı ev 1973 yılında müze haline getirilmiştir. Atatürk bu evde taarruz ve hareket planını hazırlayıp uygulamıştır. Evin ikinci katında Atatürk’ün çalışma ve yatak odasının yanı sıra kişisel eşyaları, evrak çantası, sivil ve askeri giysileri, mutfak eşyaları ve fotoğraflar sergilenmektedir.
Bültenimize abone olmak ister misiniz?
Bültene abone olarak tüm yeni yazılardan haberdar olabilirsiniz..
Dilediğiniz zaman, gelen maillerin altındaki linki tıklayarak takipten çıkabilirsiniz
